Πάρος, Σημεία ενδιαφέροντος

Η Πάρος είναι το 3^ο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων και πήρε το όνομά της από τον Πάρο του Παρασίου, αρχηγό της φυλής των Αρκάδων, που είχε καταλάβει το νησί. Πρωτοκατοικήθηκε την 5^η χιλ. π.Χ. ενώ οι πρώτες αποικίες χρονολογούνται την 3^η χιλ. π.Χ. Κατά την Κυκλαδική εποχή (3200-2000 π.Χ.) οι πρώτες εστίες δημιουργήθηκαν γύρω από το Κάστρο της Παροικιάς, στο Δρυό, στο Πυργάκι, στα Γλυφά, στην Αλυκή και στις Κολυμπήθρες της Νάουσας. Στη Μυκηναϊκή εποχή (1200-1000 π.Χ.) υπήρχε στη θέση Κουκουναριές της Νάουσα, οχυρωμένη Ακρόπολη.

Την αρχαϊκή περίοδο (7^ος– 6^ος π.Χ.) το νησί γνώρισε τη μεγαλύτερη οικονομική του άνθηση. Αιτία της ακμής αυτής ήταν η εξόρυξη του περίφημου παριανού μαρμάρου, «λυχνίτη», από το οποίο κατασκευάζονταν τα ιερά της αρχαίας Ελλάδας αλλά και τα περισσότερα γλυπτά της εποχής εκείνης. Τον 3^ο αι. π.Χ. οι παριανοί τεχνίτες οικοδομούν τη Δήλο. Η  Μήλος, επίσης εκείνη την εποχή, προμηθευόταν και αυτή παριανό μάρμαρο, από το οποίο φτιάχτηκε και η «Αφροδίτη της Μήλου» (150-50 μ.Χ.). Σήμερα το άγαλμα, ύψους 2.02 μ, βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι  και στο Μουσείο της Μήλου εκτίθεται πιστό αντίγραφο.

Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ

Σπουδαίοι παριανοί γλύπτες ήταν ο Αριστίωνας, ο Αγοράκριτος και ο Σκόπας.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΡΟΥ

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου φιλοξενεί ευρήματα από τις ανασκαφές της Πάρου και της Αντιπάρου, όπως το «Ανάγλυφο του Αρχίλοχου» (λυρικός ποιητής που έζησε στο νησί το 510 π.Χ.) και τη «Νίκη της Πάρου» (5^ου αι.). Πίσω από το Μουσείο εκτίθενται τα ψηφιδωτά δάπεδα που βρέθηκαν τις κατοικίες της αρχαίας πόλης. Μέσα στο Μουσείο λειτουργεί  εργαστήρι γλυπτικής και αγγειοπλαστικής.

ΑΡΧΑΙΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ

Βρίσκεται πολύ κοντά το λιμάνι του νησιού και αποτελούσε το επίσημο Νεκροταφείο της αρχαίας πόλης. Έχουν βρεθεί ομαδικοί τάφοι πολεμιστών, από τα γεωμετρικά έως τα ρωμαϊκά χρόνια και μαρμάρινες σαρκοφάγοι.

Υπάρχει ένα ακόμα αρχαίο νεκροταφείο στην Παροικιά, πίσω από το Αρχαιολογικό Μουσείο, στο οποίο έχει βρεθεί, ένα αρχαϊκό ταφικό ηρώο, και πολλοί μαρμάρινοι τάφοι και σαρκοφάγοι.

ΑΡΧΑΙΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Παροικιάς, έχει βρεθεί υπαίθριο «Ιερό της Δήμητρα και της Κόρης», με πολλά αρχαία γλυπτά, ίσως το «Θεσμοφόριο», Στην περιοχή της Αγίας Άννας υπάρχουν ερείπια  από το «Ιερό του Πυθίου Απόλλωνα» και το «Ιερό του Ασκληπιού» ή «Ασκληπιείο της Πάρου». Από το Ιερό του Πυθίου Απόλλωνα σώζονται μόνο τα θεμέλια. Από το Ιερό του Ασκληπιού (4^ος αι. π.Χ.) σώζονται ερείπια από ένα κτίριο που είχε βωμό στο κέντρο, 2 ημικυκλικές εξέδρες κα 2 μαρμάρινες δεξαμενές. Από το Ιερό του Ασκληπιού προέρχεται και ο «Κούρος» ή «Απόλλων της Πάρου», που βρίσκεται στο Μουσείου του Λούβρου και πολλά μαρμάρινα αναθήματα. Το άγαλμα βρέθηκε 1901 κατά τις ανασκαφές του Ασκληπιείου της Πάρου στην βορειοδυτική γωνία του Ιερού, είναι φτιαγμένο απο παριανό μάρμαρο και έχει ύψος 1.035 μ.

Επίσης από τις ανασκαφές που έγιναν εδώ το 2000  ανακαλύφθηκε ένα τμήμα μαρμάρινου κυβόλιθου αρχαϊκής περιόδου πάνω στο οποίο υπάρχει, στην κύρια όψη, η μορφή του Απόλλωνα, να κάθεται και στην πλάγια όψη του κυβόλιθου, η μορφή της Άρτεμης, όρθια.

ΚΟΥΡΟΣ

Στην κορυφή του λόφου του λιμανιού,  που βλέπει προς τη Δήλο, έχει βρεθεί το «Ιερό του Δήλιου Απόλλωνα» και το «Ιερό της Άρτεμης» (5^ος  π.Χ.). Εντός του Ιερού υπάρχει λατρευτικό «Άγαλμα της Άρτεμης» (490-480 π.Χ.), ύψους 3,10μ. Στη θέση Κριός, απέναντι από το λιμάνι της Παροικιάς, βρίσκονται τα ερείπια ενός μεγάλου Αψιδωτού Οικοδομήματος, της ύστερης εποχής. Θα το δείτε ενσωματωμένο μέσα σε φυσικό βράχο, ύψους 6 μ. Στα δυτικά της Πάρου υπάρχει ένα ακατοίκητο νησάκι, το Δεσποτικό στο οποίο έχει βρεθεί, μεταξύ άλλων, το «Ιερό του θεού Απόλλωνα».

ΚΑΣΤΡΑ

• Ενετικό Κάστρο Παροικιάς, κτίστηκε το 1260 από τον Ενετό Δούκα της Νάξου. Το Κάστρο αποτελεί σπουδαία μεσαιωνική οχύρωση, λόγω του επιβλητικού του ύψους. Το ανατολικό τμήμα του Κάστρου, μαζί με τον Πύργο, διατηρείται σε καλή κατάσταση. Το δυτικό τμήμα έχει πέσει εντελώς και δεν υπάρχει.  Στον Πύργο του Κάστρου υπάρχει μια εντοιχισμένη μαρμάρινη Θόλος (4^ος αι. π.Χ.) αφιερωμένη στη «θεά Εστία».

• Κάστρο της Νάουσας ή «Καστέλι», βρίσκεται στο λιμάνι της Νάουσας. Σώζεται ένα τμήμα του μεσαιωνικού θαλάσσιου τείχους (σε αρκετό ύψος και πάχος) το οποίο εφάπτεται με το λιμενοβραχίονα του μεσαιωνικού λιμανιού. Το Κάστρο αυτό αποτελεί εξελιγμένη μορφή οχύρωσης για πυροβόλα όπλα.

• Κάστρο του Κεφάλου, στο λόφο του Άγιου Αντωνίου, στη Μάρπησσα
• Κυκλικός Πύργος, (3^ου αι. π.Χ.) στη θέση Παλαιόπυργος στον Αμπελά.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

• Ναός της Καταπολιανής ή Εκατονταπυλιανής στην Παροικιά. Είναι ένα από σημαντικότερα πρωτοχριστιανικά μνημεία της Ελλάδας (4^ου π.Χ. αι.).

Το όνομα Καταπολιανή σημαίνει «κατάπολα» δηλ. «κατά την πόλη», δείχνοντας  μάλλον την αρχαία πόλη που ήταν στη θέση της σημερινής Παροικιάς. Το Εκατονταπυλιανή σημαίνει «η εκατοντάπυλος», όπου σύμφωνα με την παράδοση (το ίδιο λέγεται και για την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης), υπάρχουν 99 φανερές πόρτες και μια κλειστή, η οποία θα φανερωθεί όταν οι Έλληνες πάρουν πίσω  την Πόλη. Κτήτορες του Ναού ήταν η Αγία Ελένη και ο γιός της Άγιος Κων/νος. Είναι έργο του Ιγνάτιου, μαθητή του πρωτομάστορα της Αγίας Σοφίας, Ανθέμιου, βασισμένο στο  ίδιο σχεδόν σχέδιο. Ο ναός είναι θεμελιωμένος πάνω στα ερείπια αρχαίου γυμναστηρίου, όπως μαρτυρούν τα ψηφιδωτά δάπεδα με τις παραστάσεις των Άθλων του Ηρακλή, που βρέθηκαν κατά την αναπαλαίωση του ναού και τώρα εκτίθενται στο αίθριο του Αρχαιολογικού Μουσείου. Ο αρχικός ναός, ο οποίος καταστράφηκε κατά ένα μεγάλο μέρος του (ίσως από φωτιά) ανακατασκευάστηκε επί Ιουστινιανού τον 6^ο αι.

ΝΑΟΣ ΚΑΤΑΠΟΛΙΑΝΗΣ

Το οικοδόμημα της Εκατονταπυλιανής περιλαμβάνει τον κύριο Ναό, τον περίβολο, τα κελιά και το Σταυρικό Βαπτιστήριο. Ο Ναός είναι τύπου βυζαντινού, σταυροειδής με κιονοστοιχίες και γυναικωνίτη. Έχει 6 παρεκκλήσια αφιερωμένα στον Αγ. Νικόλαο( ίσως ο αρχικός ναός που έκτισε η Αγία Ελένη), στους Αγ. Αναργύρους, στον Αγ. Φίλιππο, στην Αγ. Θεοδοσία, στον Αγ. Δημήτριο και στην πολιούχος της Παροικιάς, Οσία Θεοκτίστη (καθώς εδώ μόνασε και πέθανε). Στο Ιερό Βήμα υπάρχει κιβώριο, δηλαδή το μαρμάρινο επιστέγασμα της Αγίας Τράπεζας, το οποίο στηρίζεται σε 4 κολώνες της κλασσικής περιόδου με κορινθιακά κιονόκρανα και το σύνθρονο, το μικρό αμφιθέατρο στο βάθος της κόγχης. Το Σταυρικό Βαπτιστήριο (4^ου αι. μ.Χ.) είναι το καλύτερα διατηρημένο σε ολόκληρη την ορθόδοξη ανατολή. Ο περίβολος του ναού έχει ύψος 8,5 μ. και περίμετρο περίπου 252 μ. και χρονολογείται από την εποχή της Φραγκοκρατίας.

ΝΑΟΣ ΚΑΤΑΠΟΛΙΑΝΗΣ

Ο Ναός της Καταπολιανής, γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, όπου μετά τη λιτάνευση της Ιερής Εικόνας γίνεται μεγάλο πανηγύρι στην παραλία της Παροικιάς.

• Τρεις Εκκλησίες, στην ομώνυμη θέση του νησιού, στο δρόμο προς τη Νάουσα.  Υπάρχουν τα ερείπια ναού τύπου παλαιοχριστιανικής βασιλικής (6^ου -7^ου αι. μ.Χ.).

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

Δήμος Πάρου, τηλ. : +302284360100, +302284060105

Αστυνομικό τμήμα Πάρου, τηλ. : +302284023333

Λιμεναρχείο Παροικιάς, τηλ. : +302284021240

Κέντρο Υγείας, τηλ. : +302284360000

Αρχαιολογικό Μουσείο, τηλ. : +302284021231

Ναός Εκατονταπυλιανής, τηλ. : +302284021243