Καρυά Λευκάδας, το διάσημο Κεφαλοχώρι του νησιού

Χωριό της ορεινής Λευκάδας, κτισμένο σε υψόμετρο 500 μ., περίπου στο κέντρο του νησιού. Θα έρθετε για να χαλαρώσετε κάτω από τα πλατάνια με τα τρεχούμενα νερά, μακριά από την έντονη τουριστική κίνηση του νησιού.

Θα γευτείτε την τοπική κουζίνα, θα αγοράσετε παραδοσιακά αγροτικά προϊόντα από τους παραγωγούς της περιοχής και θα θαυμάσετε τα περίφημα Καρσάνικα Κεντήματα, που φτιάχνονται αποκλειστικά στην Καρυά Λευκάδας. Απέχει περίπου 14 km από την πόλη της Λευκάδας (20-25’) και θα με το τοπικό λεωφορείο (καθημερινά δρομολόγια από την πόλη), με αυτοκίνητο, σκούτερ, ή με ηλεκτρικά ποδήλατα που μπορείτε να νοικιάστε στο νησί.

Η Καρυά, λόγω της θέσης της, έχει εύκολη πρόσβαση από τις περισσότερες παραλίες του νησιού, όπως το Κάθισμα, (Δ.), τη Βασιλική και το ορεινό χωριό Σύβρος (Ν.), το Νυδρί, το Περιγάλι και τη Νικιάνα (Α.) κλπ.

Στην κεντρική πλατεία του χωριού απαγορεύεται η στάση ή η στάθμευση των αυτοκινήτων (υπάρχουν σχετικές πινακίδες), εκτός από τα σκούτερ και τα ποδήλατα.

Πολύ κοντά στην κεντρική θα βρείτε 3 χώρους στάθμευσης, ο ένας είναι δημοτικός (δωρεάν) και οι άλλοι δυο ιδιωτικοί (3 €, για ολοήμερη παραμονή).

ΚΑΡΥΑ – ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

• Κεντρική πλατειά Καρυάς

Με αιωνόβια πλατάνια και αρκετή δροσιά, από τα τρεχούμενα νερά είναι ιδανική για καφέ και μεσημεριανό φαγητό.

ΒΡΥΣΗ ΜΕ ΤΡΕΧΟΥΜΕΝΟ ΠΟΣΙΜΟ ΝΕΡΟ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

• Λαογραφικό Μουσείο Καρυάς, «Μαρία Κουτσοχέρω»

Ένα σπίτι του 1900 που μετατράπηκε από τον ιδιοκτήτη του κ. Θεόδωρο Κατωπόδη, με πολύ μεράκι και προσωπική εργασία, σε Λαογραφικό Μουσείο. Θα έρθετε στο Μουσείο για να δείτε αυθεντικά Καρσάνικα Κεντήματα, παραδοσιακά υφαντά φτιαγμένα στους αργαλειούς, πλεκτά, έπιπλα εποχής και παλιά χρηστικά αντικείμενα. Στο Λαογραφικό Μουσείο μπορείτε να αγοράσετε χειροποίητα Καρσάνικα Κεντήματα, πλεκτά, υφαντά, χαλιά κλπ (ανοικτά  τους καλοκαιρινούς μήνες από 9 π.μ.-9 μ.μ., είσοδος 3 €, παιδιά έως 12 ετών δωρεάν, τηλ. : 26450 41590).

Το Καρσάνικο Κέντημα ή Καρσάνικη Βελονιά, γνωστό στο νησί και ως το κέντημα της «Κουτσοχέρως» είναι ένα παραδοσιακό κέντημα, με συγκεκριμένα μοτίβα, χρωματιστή μεταξωτή ή βαμβακερή κλωστή, χωρίς εμφανείς κόμπους στην πίσω πλευρά.

Η ιστορία του ξεκινάει από το 1912 με τη δημιουργία στην Καρυά της Σχολής Καρσάνικου Κεντήματος. Πρώτη κεντήστρα υπήρξε η Μαρία Σταύρακα ή «Κουτσοχέρω», μια γυναίκα από το χωριό, μικροκαμωμένη, που είχε χάσει το δεξί της χέρι και εφηύρε αυτή την ιδιαίτερη βελονιά για να μπορεί να κεντάει. Σήμερα τα Καρσάνικα Κεντήματα συνεχίζουν να δημιουργούνται στην Καρυά από λιγοστές γυναίκες.

Το Καρσάνικο Κέντημα ή Καρσάνικη Βελονιά Καρυάς Λευκάδας από το 2019 έχει συμπεριληφθεί στο Εθνικό Ευρετήριο της  Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας (UNESCO). Το 2020 προστέθηκαν στο Εθνικό Ευρετήριο άλλα δυο στοιχεία του νησιού, οι περιζήτητες Φακές Εγκλουβής και το Πορσάνικο Μαχαίρι από τον Πόρο Λευκάδας, ατσάλινο, με σχέδια στη λαβή και δυσεύρετο (πληροφορίες : http://ayla.culture.gr).

• Εκκλησίες του Αγίου Σπυρίδωνα με το ψηλό καμπαναριό (με πανηγύρι στις 11 Αυγούστου) και του Αγίου Νικολάου.

ΤΟ ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

• Στέγη Ιστορίας & Πολιτισμού Καρυάς

Στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο Καρυάς και κάθε καλοκαίρι πραγματοποιείται το Παιδικό Φεστιβάλ. Θα δείτε φωτογραφίες, μετάλλια, Καρσάνικα Κεντήματα, υφαντά, τοπικές φορεσιές, παλιά αντικείμενα και μια αναπαράσταση του Χωριάτικου Γάμου, «σπίτι της νύφης». Δυστυχώς η Στέγη Πολιτισμού δεν είναι πάντοτε ανοικτή, γι’ αυτό θα πρέπει να ρωτήσετε τους ντόπιους.

• Μουσείο Γραμμόφωνου-Ραδιοφώνου

Μια ενδιαφέρουσα ιδιωτική συλλογή που στεγάζεται στο σπίτι του συλλέκτη. Θα δείτε περισσότερα από 1200 αντικείμενα, όπως γραμμόφωνα, ραδιόφωνα, πομπινόφωνα (μηχανές κινηματογράφου), πικάπ, τζουκ μποξ κλπ (ανοικτά Ιούλιο – Αύγουστο, επισκέψιμο μετά από συνεννόηση με τον ιδιοκτήτη, τηλ. : 6932 731892).

ΚΑΡΥΑ – ΦΑΓΗΤΟ

Στις ταβέρνες της Καρυάς θα έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε τοπικά φαγητά και κρασιά παραγωγής τους, όπως :

-λευκαδίτικη ριγανάδα, ένα ορεκτικό από μπαγιάτικο ζυμωτό ψωμί, που έχει μουλιάσει σε νερό, και από πάνω λάδι, ξύδι, αλάτι, ρίγανη. Σερβίρεται συνήθως με ντομάτα, σκόρδο, ελιές και  παστή σαρδέλα.

-φακοσαλάτα με τις βραβευμένες Φακές Εγκλουβής.

Η Εγκλουβή είναι το ορεινότερο χωριό της Λευκάδας κτισμένο στα 730 μ. στο όρος Ελάτη ή Σταυρωτά, Ν. της  Καρυάς. Εδώ καλλιεργούνται, από τα παλιά χρόνια, οι Φακές Εγκλουβής που λόγω του μικροκλίματος της περιοχής θεωρούνται οι πιο νόστιμες. Η καλλιέργεια γίνεται στο οροπέδιο του Αγίου Δονάτου (2 Km Δ. από την Εγκλουβή) που είναι γεμάτο φακοχώραφα και βόλτους, τα παραδοσιακά πέτρινα κτίσματα που χρησίμευαν ως αποθήκες της φακής, των αγροτικών εργαλείων και των ζώων.

Στην Εγκλουβή, στο εκκλησάκι του Αγίου Δονάτου, στις 6 Αυγούστου γίνεται η Γιορτή της Φακής, όπου θα έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε τις διάσημες φακές. Οι συγκεκριμένες φακές είναι περιζήτητες καθώς παράγονται μόνο εδώ (οι  περισσότεροι σεφ των gourmet εστιατορίων χρησιμοποιούν Φακές Εγκλουβής) και πριν φύγετε επιβάλλεται να αγοράσετε ένα σακουλάκι από τον τόπο παραγωγής τους (θα βρείτε και στην Καρυά). Από την Καρυά για να πάτε στην Εγκλουβή θα ακολουθήσετε την Επαρχ. Οδό Καρυάς-Σύβρου (απόσταση περίπου 5’-10’).

-σαλάμι αέρος και λουκάνικα Λευκάδας, από τις αλλαντοποιίες του νησιού (Ιωβ Μαλακάση, Ντελημάρη κλπ), που προμηθεύουν και τα μεγάλα super market της χώρας. Η συνταγή για το σαλάμι αέρος και τα λουκάνικα Λευκάδας προέρχεται από το Burano της Ιταλίας και περιλαμβάνει χοιρινό κρέας, αλάτι, πιπέρι, ζάχαρη και σκόρδο.

Ταιριάζουν ιδανικά με τα τοπικά κρασιά και το τσίπουρο που παράγεται στην Καρυά και στο οινοποιείο «Καρσάνικος Οίνος», της οικογένειας Ρεκατσίνα, (επισκέψιμο κατόπιν συνεννόησης, https://www.karsanikos.gr).

-κρασιά Λευκάδας, από τις τοπικές ποικιλίες Βερτζαμί (έντονο κόκκινο), Βαρδέα (λευκό), Χλώρη (λευκό) κλπ. Παράγονται στα οινοποιεία του νησιού αλλά θα βρείτε και χύμα στις ταβέρνες της Καρυάς.

-φάβα Λαθυρίου, από το φυτό λαθύρι που καλλιεργείται με βιολογικό τρόπο στο «Λιβάδι», δηλαδή στον κάμπο της Καρυάς,

Άλλα τοπικά προϊόντα που αξίζει να αγοράσετε είναι : μέλι θυμαρίσιο Λευκάδας, από τις περιοχές Αθάνι και Δράγανο, ελαιόλαδο, αυγοτάραχο από τις λιμνοθάλασσες του νησιού, λικέρ Ροζολί (από πορτοκάλι και κανέλα), ποτό Σουμάδα (από πικραμύγδαλα), παστέλι και μαντολάτο, λαδοκούλουρα και γλυκιά λαδόπιτα.

Θα βρείτε παραδοσιακά προϊόντα  στο παντοπωλείο «Το Κατώι του Λιανού», στην Καρυά, όπως Φακές Εγκλουβής, κρασί, μέλι και λάδι παραγωγής τους, σπιτικά λικέρ, φάβα από λαθύρι κλπ.

ΓΙΟΡΤΕΣ-ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΥΑ

• Αναπαράσταση Χωριάτικου Γάμου, το 1^ο ΣΚ του Αυγούστου

Τριήμερη εκδήλωση που γίνεται με τη συμμετοχή των κατοίκων και περιλαμβάνει όλα τα έθιμα του παραδοσιακού λευκαδίτικου γάμου, όπως το σπίτι της νύφης, η προίκα κλπ. Τη δεύτερη μέρα γίνεται το μυστήριο, όπου η νύφη, ο γαμπρός, ο κουμπάρος και ο παπάς είναι πάνω σε άλογα και ακολουθούν οι κάτοικοι με μουσικά όργανα. Η αναπαράσταση του γάμου γίνεται σε ένα παραδοσιακό λιθόκτιστο σπίτι και στη συνέχεια  και ακολουθεί γλέντι στην πλατεία.

Την Τρίτη ημέρα παρασκευάζεται, στην κεντρική πλατεία, η «πίτα του γάμου», που είναι η λαδόπιτα Λευκάδας  και μοιράζεται σε όλους τους επισκέπτες ενώ το γλέντι συνεχίζεται (πληροφορίες : Μ/Φ Όμιλος Καρυάς Λευκάδας «Ο Απόλλων»).

• Γιορτή Ριγανάδας, τον Ιούλιο

Συνήθως γίνεται στην κεντρική πλατεία αλλά τελευταία επιλέγεται και το μικρό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου (1605) ή Αϊ Γιάννης για τους ντόπιους, στο «Λιβάδι», στον κάμπο Καρυάς. Οι γυναίκες του χωριού ετοιμάζουν από νωρίς τη ριγανάδα και την προσφέρουν δωρεάν στους επισκέπτες μαζί με χύμα λευκαδίτικο κρασί.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΥΑ

• Πεζοπορία

Από την κεντρική πλατεία Καρυάς ακολουθώντας το παλιό μονοπάτι (ανηφορικό, με σήμανση, περίπου 1,5 -2 km), θα φτάσετε στο λόφο όπου θα δείτε ερείπια από το παλιό χωριό της Καρυάς, τη Ρεκατσινάτα. Η Ρεκαστινάτα ανακαταλήφθηκε από τους κατοίκους καθώς το έδαφος της ήταν σαθρό και επικίνδυνο.

• Περιήγηση με ποδήλατα

Στην Καρυά  μπορείτε να νοικιάσετε ηλεκτρικά ποδήλατα και να εξερευνήσετε το χωριό και τη γύρω περιοχή σε διαδρομές που καλύπτουν απόσταση 25-35 km,  τηλ. :  6973 906449, https://www.lefkasadventures.com, Καρυά.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστούμε τον κ. Κατωπόδη, ιδιοκτήτη του Λαογραφικού Μουσείου Καρυάς για τις φωτογραφίες και την πολύτιμη βοήθεια του.