Πάτμος, τα 10 πιο σημαντικά αξιοθέατα
Η Χώρα, πρωτεύουσα του νησιού, είναι ένας βυζαντινός οικισμός, γεμάτος στενά σοκάκια, στοές, καλντερίμια και εντυπωσιακά αρχοντικά. Από το 1999 ανήκει στον κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Ο 1ος οικισμός της Χώρας δημιουργήθηκε από μαστόρους της Μονής, οι οποίοι έφτιαξαν τα σπίτια τους κοντά στο Κάστρο (1132), για προστασία από τους πειρατές. Η συνοικία Αλλοτινά, στα Δ. της Χώρας, δημιουργήθηκε από πρόσφυγες της Κωνσταντινούπολης που ήρθαν εδώ από μετά την «Άλωση» (1453). Χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής του οικισμού αυτού αποτελεί η οχυρωματική ζώνη του βυζαντινού οικισμού, το «Έσω Κάστρο» ή «Πεντάπυλη». Η συνοικία Κρητικά, στα Α. της Χώρας, αναπτύχθηκε από πρόσφυγες της Κρήτης, οι οποίοι έφτασαν στο νησί μετά την «Άλωση του Χάνδακα» από τους Οθωμανούς (1669), και αποτέλεσαν την άρχουσα τάξη. Η συνοικία Απορθιανά, στα Β., είναι ο νεώτερος οικισμός. Αποτελείται κυρίως από αρχοντικά του 18ου αι., που κτίστηκαν από πλούσιους εμπόρους και καπεταναίους του νησιού όπως το Αρχοντικό Σημαντήρη και το Αρχοντικό Νικολαΐδη.
ΧΩΡΑ ΠΑΤΜΟΥ – 10 ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
- Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης
Το Ιερό Σπήλαιο βρίσκεται τοποθετημένο στο λόφο, μεταξύ Σκάλας και Χώρας, και αποτελεί σημείο αναφοράς του Χριστιανισμού παγκοσμίως.
Ο Απόστολος και Ευαγγελιστής Ιωάννης έφτασε στην Πάτμο, εξόριστος από την Έφεσο (94 ή 95 μ.Χ.,επί Αυτοκράτορα Δομετιανού), μαζί με τον πιστό του μαθητή Πρόχορο. Έμεινε περίπου 15 χρόνια και επέστρεψε στην Έφεσο, όπου πέθανε σε ηλικία 105 ετών.
Έγραψε το «Ιερό Βιβλίο της Αποκάλυψης», μετά από πολλά οράματα που είχε, με τη βοήθεια του Πρόχορου. Σύμφωνα με την παράδοση, κατά τη διάρκεια της παραμονής του μέσα στο Σπήλαιο, σχίστηκε ο βράχος δημιουργώντας 3 μικρότερες σχισμές, που συμβολίζουν την Αγία Τριάδα. Μέσα από αυτές τις σχισμές ακουγόταν η φωνή του Θεού που υπαγόρευε στον Ιωάννη την Αποκάλυψη.
Στο βράχο υπάρχει αποτύπωμα της Κεφαλής του Αγίου που λέγεται ότι σχηματίστηκε, όταν ακουμπούσε πάνω του, την ώρα της συγγραφής. Εντός του Σπηλαίου υπάρχει ένας μικρός ναός αφιερωμένος στον Αγ. Ιωάννη το Θεολόγο. Στο χώρο γύρω από το Σπήλαιο, ο Όσιος Χριστόδουλος, ίδρυσε το ναό της Αγ. Άννας και τα παρεκκλήσια των Αγ. Νικολάου και Αγ. Αρτεμίου. Το «Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης» ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO (1999).
Σ.Σ. Η κάθοδος προς το Ιερό Σπήλαιο παρουσιάζει μία σχετική δυσκολία καθώς γίνεται από μια μικρή κτιστή σκάλα, με απότομα σκαλοπάτια, και χρειάζεται αρκετή υπομονή για να φτάσετε (κυρίως όταν έχει πολύ κόσμο).
2. Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου
Το 1088 ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Αλέξιος Α’ ο Κομνηνός, παραχώρησε στο μοναχό Όσιο Χριστόδουλο την άδεια να ιδρύσει μία Μονή για τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, σε σημείο ψηλότερο από το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης.
Η Ι.Μ. κτίστηκε μεταξύ του 1088 -1093 σε μορφή μεσαιωνικού αμυντικού Κάστρου, πάνω σε αρχαίο βωμό της θεάς Άρτεμης. Η Ι.Μ. του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO (1999).
Στην είσοδο του πολυγωνικού τείχους, ύψους 15 μ., ξεχωρίζουν οι 2 ορθογώνιοι Πύργοι , με την «καταχύστρα» μέσα από την οποία έριχναν μολύβι ή καυτό λάδι στους εισβολείς. Αρχικά κτίστηκαν το Καθολικό της Μονής, η δεξαμενή, οι βοηθητικοί χώροι και τα κελία. Στη συνέχεια (12ος) προστέθηκαν τα παρεκκλήσια της Παναγίας και του Οσίου Χριστόδουλου, εντός του οποίου βρίσκεται το σκήνωμά Του. Τον 16ο αι., από δωρεές πλουσίων εμπόρων, κτίστηκαν τα παρεκκλήσια του Τιμίου Σταυρού, των Αγ. Αποστόλων, του Αγ. Βασιλείου και το Σκευοφυλάκιο. Η Μονή έχει συνολικά 10 παρεκκλήσια, με τα 4 από αυτά να βρίσκονται στην αυλή.
Το τελευταίο μεγάλο οικοδόμημα, το οποίο φέρει το όνομα του Μητροπολίτη Καρπάθου, Νεόφυτου Γριμάνη, έγινε τον 17ο αι. και έδωσε στη Μονή τη σημερινή της μορφή. Στην είσοδο θα δείτε μια μικρή βοτσαλωτή αυλή με πηγάδι, τη διώροφη τοξωτή στοά, «τζαφάρα», και το μεγάλο 4ώροφο κτίσμα με τη Βιβλιοθήκη και το Σκευοφυλάκιο – Μουσείο.
Η Βιβλιοθήκη περιλαμβάνει πολύτιμα χειρόγραφα με την ιστορία της Μονής και του νησιού, το ιδρυτικό χρυσόβουλο της Μονής του Αλέξιου Ά του Κομνηνού, και πολλά άλλα σπάνια έγγραφα. Στην Ι.Μ. βρισκόταν επίσης το πολύτιμο χειρόγραφο με τους διαλόγους του Πλάτωνα, το οποίο κλάπηκε γύρω στο 1800 και σήμερα βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Το Μουσείο διαθέτει ανεκτίμητης αξίας χειρόγραφα, ιερατικά άμφια, υφαντά, χρυσόβουλα, κειμήλια, εικόνες κλπ. Αξίζει να δείτε την ψηφιδωτή εικόνα του Αγ. Νικολάου (11ος ) και τη χρυσή μίτρα του Πατριάρχη Νεόφυτου ΣΤ΄. Στο Καθολικό θα δείτε το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο, που φτιάχτηκε το 1820 από 12 ξυλογλύπτες, τις βενετσιάνικες ασημένιες καντήλες (17ος), την εικόνα του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου και τις υπέροχες τοιχογραφίες.
3. Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής
Βρίσκεται ΝΔ. της Ι.Μ. Αγ. Ιωάννη και ιδρύθηκε το 1607 από τον τότε Ηγούμενο της Μονής, Παρθένιο Παγκώστα. Είναι αφιερωμένη στην Παναγία, ως Ζωοδόχος Πηγή και στον Αγ. Ιωάννη το Θεολόγο. Στο Καθολικό θα δείτε τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας «Ελεούσας», τις τοιχογραφίες (16ος-18ος ) και το ξυλόγλυπτο τέμπλο (16ος). Στη Μονή λειτουργεί ένα μικρό Μουσείο με ιερά σκεύη. Η Ι.Μ. είναι γυναικεία και γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής, μετά το Πάσχα (πληροφορίες τηλ. : 22470 20800).
4. Αρχοντικό Σημαντήρη –Λαογραφικό Μουσείο
Το χαρακτηριστικό διώροφο αρχοντικό βρίσκεται δίπλα στην Ι. Μ. Ζωοδόχου Πηγής και κτίστηκε το 1625. Σήμερα λειτούργει ως Λαογραφικό Μουσείο και περιλαμβάνει πίνακες, οικογενειακά κειμήλια (κυρίως από την Οδησσό) και ένα σπάνιο εικονοστάσι με εικόνες ρωσικής τεχνοτροπίας (14ου – 16ου) (πληροφορίες τηλ. : 22470 31360).
5. Αρχοντικό Νικολαΐδη
Διώροφο κτίσμα με γοτθικά χαρακτηριστικά, στα ΒΑ. της Χώρας. Κτίστηκε μεταξύ 1705 – 1796 και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αστικής αρχιτεκτονικής τού νησιού. Στο ισόγειο υπάρχει το φουρναριό (μαγειρείο), οι στέρνες και το ιδιωτικό παρεκκλήσι του Αγ. Νικολάου. Στον 1ο όροφο θα δείτε τους «ύπνους» (κρεβατοκάμαρες) και τον «νοντά» (χώρος υποδοχής) με τη διαχωριστική ξύλινη κουρτίνα, τον «αμπάταρο» καθώς και τις πάνω αυλές του σπιτιού (πληροφορίες τηλ. : 22470 32709).
6. Κεντρική Πλατεία Αγίας Λεβιάς ή Λεσβιάς – Πλατεία Λόζας ή Δημαρχείου
Η κεντρική πλατεία της Αγίας Λεβιάς το καλοκαίρι γεμίζει τραπεζάκια για φαγητό και καφέ. Πίσω από την πλατεία βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Βασιλείου, ο οποίος είναι ενωμένος με τον Ναό του Αγίου Θαλλέλαιου και του Αγίου Αθανασίου (1722). Στο προαύλιο των εκκλησιών υπάρχει το κενοτάφιο του Πάτμιου Πατριάρχη Αλεξάνδρειας, Ιάκωβου Παγκώστα. Στην πλατεία Λόζας ξεχωρίζει το σπίτι του συνιδρυτή της Φιλικής Εταιρείας, Εμμανουήλ Ξάνθου, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πάτμο.
7. Εκκλησία της «Παναγίας της Διασώζουσας»
Βρίσκεται Ν. της Ι.Μ. Αγ. Ιωάννη και είναι αφιερωμένη στην Παναγία, στον Αγ. Ιγνάτιο και στον Προφήτη Ζαχαρία. Πιθανολογείται ότι κτίστηκε πριν το 1500 και ανακαινίστηκε το 1599. Έως το 1907 ήταν ιδιωτική και στη συνέχεια παραχωρήθηκε στην Ι.Μ. Στις 14 Αυγούστου, παραμονή της Κοιμήσης της Παναγίας, γίνεται περιφορά της εικόνας της «Παναγίας της Διασώζουσας», στα σοκάκια της Χώρας, ψάλλοντας τα Εγκώμια (πληροφορίες τηλ. : 22470 31585, 22470 31350, 22470 31388).
8. Ιερά Μονή Ευαγγελισμού «Μητρός Ηγαπημένου»
Η Μονή βρίσκεται στη ΒΔ. πλευρά της Χώρας, στην περιοχή των Κήπων. Οι Κήποι ή «Κήποι του Οσίου» (από τον Όσιο Χριστόδουλο), είναι μια εύφορη κοιλάδα γεμάτη με οπωροφόρα δέντρα.
Το πρώτο οικοδόμημα κτίστηκε το 1613, από τον Ηγούμενο της Ι.Μ. Αγ. Ιωάννη, Νικηφόρο, στη θέση που βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγ. Λουκά. Το 1937 ο Ηγούμενος της Μονής του Αγ. Ιωάννη, Αμφιλόχιος Μακρής, πρόσθεσε νέα κτίρια στην υπάρχουσα μικρή Μονή.
Εκτός από το Καθολικό, θα δείτε, το παρεκκλήσι του Αγ. Λουκά και το παρεκκλήσι του Αγ. Αντωνίου, με τον τριώροφο αμυντικό Πύργο. Η Ι.Μ. ήταν και παραμένει γυναικεία με τις μοναχές να έχουν διακριθεί για το πλούσιο φιλανθρωπικό τους έργο. Διαθέτει μεγάλη συλλογή εικόνων (15ος-17ος ) και οι πιο πρόσφατες είναι φιλοτεχνημένες από τη μακαριστή αδελφή Ολυμπιάδα, η οποία μαθήτευσε δίπλα στον αγιογράφο Φώτη Κόντογλου. Για να φτάσετε στη Μονή θα πρέπει να περπατήσετε από τη Χώρα προς την παραλία των Κήπων (περίπου 20 λεπτά). Στην περιοχή των Κήπων εκτός από την Ι.Μ. Ευαγγελισμού θα δείτε και το εκκλησάκι των Αγ. Αναργύρων (16ος).
9. Ανεμόμυλοι
Οι Ανεμόμυλοι της Πάτμου, βρίσκονται στο λόφο προς τη Χώρα και ανήκουν στην Ι.Μ. Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.
Κτίστηκαν, οι δυο το 1588 και ο 3ος το 1863, και μέχρι το 1950 λειτουργούσαν κανονικά. Μετά την ανακαίνισή τους (2010), τιμήθηκαν για την καλή λειτουργία τους με το διεθνές Βραβείο EUROPA NOSTRA.
10. Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή
Η Πατμιάδα του Γένους Εκκλησιαστική Σχολή ιδρύθηκε το 1713 από τον Πάτμιο κληρικό Μακάριο Καλογερά, διάκονο της Ι. Μ. Αγ. Ιωάννη, με σκοπό τη μόρφωση των μοναχών. Από την Πατμιάδα Σχολή αποφοίτησαν μεγάλες προσωπικότητες της Εκκλησίας και του Έθνους, όπως ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’, οι Πατριάρχες Αλεξάνδρειας, Ιεροσολύμων και Αντιόχειας, πολλοί κληρικοί, ο πρωτεργάτης της Φιλικής Εταιρείας Εμμανουήλ Ξάνθος, ο Ιωάννης Θέμελης, ο Εμμανουήλ Καλός κλπ.
Η Σχολή στεγάστηκε αρχικά στο χώρο του Σπηλαίου της Αποκάλυψης, αλλά σήμερα διαθέτει δικό της κτίριο, μεταξύ Σκάλας και Χώρας, λίγο πιο πάνω από το Σπήλαιο. Λειτουργεί ως Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο και Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο.
ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΠΑΤΜΟΥ
Η πρόσβαση στη Χώρα και στο Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης (αν δεν έχετε δικό σας μεταφορικό μέσο), γίνεται με το τοπικό λεωφορείο ή με ταξί. Επίσης αν σας αρέσει η πεζοπορία μπορείτε να επιλέξετε το παλιό γραφικό μονοπάτι (20 λεπτά περπάτημα).
Αν έχετε έρθει στην Πάτμο για λίγο π.χ. από κάποιο κρουαζιερόπλοιο, και ο χρόνος σας είναι περιορισμένος, η μόνη λύση είναι το ταξί. Θα σας μεταφέρει στο Σπήλαιο, θα σας αφήσει χρόνο να το δείτε και στη συνέχεια θα σας πάει στη Χώρα, όπου θα έχετε χρόνο για να επισκεφτείτε την Ι.Μ. Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και να περιηγηθείτε στα σοκάκια. Μετά, θα έρθει να σας πάρει για να σας επιστρέψει πίσω στο λιμάνι, τη Σκάλα (με τα ίδια χρήματα). Καλό θα ήταν να ζητήσετε το τηλέφωνο του οδηγού για να μην μπερδευτείτε. Επίσης αν επιβιβαστείτε 4 άτομα στο ταξί (ακόμα και άγνωστα προς εσάς) , σας συμφέρει καλύτερα καθώς θα μοιραστείτε το αντίτιμο (τα ταξί θα τα βρείτε στο λιμάνι, ακριβώς στο σημείο που θα αποβιβαστείτε από τις βάρκες του κρουαζιερόπλοιου).
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Δήμος Πάτμου, τηλ.: 22470 31235
Δημοτικό Γρ. Εξυπηρέτησης Επισκεπτών, τηλ.: 22470 31666
Λιμεναρχείο, τηλ.: 22470 31231
Κέντρο Υγείας, τηλ.: 22470 31211
Αστυνομικό Τμήμα, τηλ.: 22470 31303
Σωματίων Ενοικιαζομένων Δωματίων, τηλ.: 22470 31541
Ι. Μ. Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, τηλ.: 22470 20800
Ιερό Σπήλαιο Αποκάλυψης, τηλ.: 22470 31234
Ι. Μ. Ευαγγελισμού «Μητρός Ηγαπημένου», τηλ.:22470 31276, 22470 31116
Ι.Μ. Ζωοδόχος Πηγή, τηλ. : 22470 20800
Ι.Μ. Παναγίας Διασώζουσας, τηλ. : 22470 31585, 22470 31350, 22470 31388
