Σκαμνέλι- η Σαρακατσάνικη Στάνη στο Ζαγόρι, Υπαίθριο Μουσείο & Χώρος Αναψυχής μέσα στα Έλατα
Πηγή : http://www.zagori.gov.gr
Το υπαίθριο Μουσείο της Σαρακατσάνικης στάνης, δημιουργήθηκε μέσα σ’ ένα πανέμορφο δάσος με έλατα, σε υψόμετρο 1.100 μ., στους πρόποδες του βουνού Τύμφη, στο κεντρικό Ζαγόρι (είσοδος δωρεάν). Βρίσκεται στη θέση Γυφτόκαμπος, 10 km από το χωριό Σκαμνέλι, πάνω στο δρόμο που συνδέει το Σκαμνέλι με τα χωριά Λάιστα και Ηλιοχώρι Δήμου Ζαγορίου (http://www.zagori.gov.gr).
Σε 17 στρέμματα περιφραγμένου χώρου μπορείτε να δείτε μια πιστή αναπαράσταση του τρόπου ζωής των νομάδων κτηνοτρόφων, να περπατήσετε στο δάσος δίπλα σε τρεχούμενα νερά ή να καθίσετε στο χώρο αναψυχής «Στάνη», για καφέ κα φαγητό. Σερβίρει ψητά και ζαγορίσιες πίτες στα κάρβουνα, ντόπιο μοσχαράκι γάλακτος, τσίπουρο, γλυκά, καφές, ροφήματα κλπ. Όμορφος χώρος, εσωτερικά με ξύλινη διακόσμηση, κορμούς δέντρων για καθίσματα, τζάκι και σόμπα και εξωτερικά μεγάλα τραπέζια πικ νικ, και αρκετός ελεύθερος χώρος για παιχνίδι (επιτρέπονται και τα σκυλιά).
Ανοικτά : το καλοκαίρι καθημερινά 10 π.μ. – 5 μ.μ. και το χειμώνα μόνο τα ΣΚ και σε μεγάλες γιορτές π.χ. Χριστούγεννα, Πάσχα.
Πηγή : http://www.zagori.gov.gr
Το υπαίθριο Μουσείο θα το βρείτε ανοικτό τις ημέρες και ώρες που λειτουργεί και το καφέ-εστιατόριο «Στάνη» (για περισσότερες πληροφορίες στον υπεύθυνο του εστιατορίου, τηλ. : 6936 706107). Η Σαρακατσάνικη στάνη αποτελείται από 7 παραδοσιακές καλύβες (κονάκια) κατασκευασμένες από ξύλο και άχυρο, σε κανονικό μέγεθος. Στο «τουρλωτό» ή «ορθό» κονάκι οι αχυρένιες σκεπές είναι διαμορφωμένες σε μορφή κώνου για να κυλάει το νερό της βροχής και να παραμένει στεγνό.
Οι Σαρακατσάνοι ή Σαρακατσαναίοι ήταν ένα πανάρχαιο ελληνικό φύλο νομάδων κτηνοτρόφων που μετακινούνταν, με τις οικογένειες και τα κοπάδια τους, το καλοκαίρι στα ορεινά και το χειμώνα στις πεδιάδες. Οι Σαρακατσάνοι της Ηπείρου το καλοκαίρι έστηναν τις καλύβες τους στη δυτική πλευρά της οροσειράς της Πίνδου, προς το Ζαγόρι, σε μισθωμένα βοσκοτόπια. Τα κονάκια, ήταν ένα σύνολο από καλύβες που αποτελούσαν έναν αυτόνομο οικισμό, τη στάνη. Η κάθε στάνη είχε το δικό της τσελιγκάτο, δηλαδή μια μικρή κοινωνία που αποτελούνταν από συγγενικές οικογένειες, τις «φάρες», με κοινά οικονομικά συμφέροντα. Ο τσέλιγκας, δηλαδή ο αρχηγός του τσελιγκάτου με το μεγαλύτερο κοπάδι, ήταν υπεύθυνος για τη σωστή λειτουργία του τσελιγκάτου, την περιουσία, τα έσοδα – έξοδα, τα βοσκοτόπια, τη διδασκαλία των παιδιών κλπ.
Εσωτερικό καλύβας, πηγή : http://www.zagori.gov.gr
Στη Σαρακατσάνικη στάνη θα δείτε την εσωτερική διαρρύθμιση της καλύβας, με τη φωτιά τοποθετημένη στη μέση και γύρω από αυτή τα κρεβάτια, τα σκεύη, τα μάλλινα χαλιά και υφαντά.
Βοηθητικοί χώροι – εκκλησία, πηγή : http://www.zagori.gov.gr
Εκτός από τις καλύβες-κονάκια στο υπαίθριο Μουσείο θα δείτε και μερικούς από τους βοηθητικούς χώρους που διέθετε μια στάνη, όπως τη στρούγκα που γινόταν το άρμεγμα των ζώων, τον αργαλειό (επειδή βρίσκεται σε εξωτερικό χώρο θα το δείτε μόνο το καλοκαίρι), το δασκαλοκάλυβο (η διδασκαλία των παιδιών γινόταν από δάσκαλο που μίσθωνε ο τσέλιγκας), το τυροκομείο (διπλοκάλυβο) και τη γωνιά που έψηναν το φαγητό.
Επίσης θα δείτε και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου που λειτουργεί μόνο όταν πραγματοποιείται το Πανηπειρωτικό Αντάμωμα των Σαρακατσαναίων (κάθε χρόνο, το 1ο ΣΚ του Αυγούστου) από την Αδελφότητα Σαρακατσαναίων Ηπείρου, που έχει δημιουργήσει και το υπαίθριο Μουσείο (πληροφορίες , τηλ. : 6979 301817, πρόεδρος κ. Τάγκας).
Το Αντάμωμα, που πραγματοποιείται από το 1979, είναι ένα παραδοσιακό ηπειρώτικο γλέντι, στο οποίο συμμετέχουν χορευτικοί σύλλογοι Σαρακατσαναίων.
Τραγούδι, χορό, φαγητό και αναπαραστάσεις των εθίμων των Σαρακατσαναίων που γίνονται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο, το χοροστάσι.
ΣΚΑΜΝΕΛΙ
Πηγή : http://www.zagori.gov.gr
Το χωριό Σκαμνέλι είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1.100 μ., στις ΝΑ. πλαγιές του βουνού Τύμφη (κορυφή Γκαμήλα, 2.497 μ.), στο κεντρικό Ζαγόρι, και απέχει 54 km από την πόλη των Ιωαννίνων. Το Σκαμνέλι κάηκε το 1912, κατά την απελευθέρωση της Ηπείρου, και ξαναχτίστηκε σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Ζαγορίου. Θα δείτε πλακόστρωτα δρομάκια και πλατείες, όμορφα σπίτια και αρχοντικά, τις εκκλησίες Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (1793), και τη Μονή Αγίας Παρασκευής (17ος αι.), με ωραίες τοιχογραφίες και πανηγύρι στις 26 Ιουλίου.
Μονή Αγίας Παρασκευής Σκαμνελίου, πηγή : http://www.zagori.gov.gr