Ψαρά, παραλίες, αξιοθέατα και εκδηλώσεις – μονοήμερη εκδρομή από τη Χίο

Τα Ψαρά ή Ψύρα ή Ψυρίη βρίσκονται ΒΔ. της Χίου, στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου.

ΠΑΡΑΛΙΕΣ

παραλία Κατσούνης, βρίσκεται Α. της Χώρας και είναι η πιο κοσμική παραλία του νησιού. Αμμώδης, οικογενειακή, με ρηχά νερά. Εδώ, κάθε καλοκαίρι, γίνονται αγώνες ποδοσφαίρου και beach volley. Μπορείτε να έρθετε με τα πόδια καθώς είναι πολύ κοντά στη Χώρα.

παραλία Κάτω Γιαλού, ακριβώς κάτω από τη Μαύρη Ράχη, στην περιοχή του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου. Ήσυχη παραλία, με βοτσαλάκι και ωραία θέα στο νησάκι Αντίψαρα. Η πρόσβαση γίνεται με Ι.Χ., μηχανάκι αλλά και με τα πόδια, καθώς είναι κοντά στον οικισμό.

παραλία Αγία Κυριακή και Λαζαρέττα, στη συνέχεια της παραλίας Κατσούνης, με άμμο και λεπτό βοτσαλάκι. Μπορείτε να έρθετε με Ι.Χ. ή με τα πόδια, καθώς η απόσταση από τον οικισμό είναι μόνο 1 km.

παραλία Λάκκα, στο δρόμο που οδηγεί στο Μοναστήρι της Παναγίας και μπορείτε να έρθετε από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο, με Ι.Χ. ή με τα πόδια καθώς απέχει 3 km από τη Χώρα. Σε κοντινή απόσταση από την παραλία βρίσκονται οι βραχονησίδες Νησοπούλα και Άι Νικολάκι, όπου προσεγγίζονται μόνο με σκάφος.

παραλία Αρχοντίκι, βρίσκεται κοντά στην παραλία Λάκκα και τις χωρίζει μια μικρή χερσόνησος. Πρόκειται για μια πανέμορφη παραλία που συνδυάζει άμμο και βότσαλο και μπορείτε να έρθετε με Ι.Χ. από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Σε απόσταση 100 μ. περίπου από την ακτή βρίσκεται η βραχονησίδα Δασκαλειό.

παραλία Φτελιό, η μεγάλη παραλία στην ομώνυμη κοιλάδα, με απότομα βαθιά νερά. Πρόσβαση από το μοναδικό δρόμο του νησιού.

παραλία Φανάρι, στην περιοχή Λιβάδια, όπου υπάρχει ένα από τα παλαιότερα ξωκλήσια, αυτό του Αγίου Γεωργίου.

παραλία Λήμνου, μετά τον Αχλαδόκαμπο και τις Βουρλίες. Είναι μια υπέροχη παραλία, με άμμο και βοτσαλάκι που απέχει μόνο 4 km από τη Χώρα.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Μαύρη Ράχη

Λέγεται η χερσόνησος του Παλαιόκαστρου, στα δυτικά του λιμανιού. Ονομάστηκε έτσι για να θυμίζει την αυτοθυσία των Ψαριανών κατά την εισβολή των Τούρκων στο νησί, το 1824. Θα δείτε το Μνημείο των Πεσόντων και μερικά τείχη που θυμίζουν το φρούριο που στήθηκε ως οχύρωμα την εποχή εκείνη. Εδώ υπάρχουν δυο ναοί σε ένα κτίσμα, της Αγίας Άννας και του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου.

Εκκλησία Μεταμόρφωση του Σωτήρα, κτισμένος το 1770 πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού, είναι τύπου τρίκλιτη βασιλική με τρούλο. Είναι ο Καθεδρικός Ναός του νησιού.
Ναός Αγίου Νικολάου, Ο εντυπωσιακός Ναός άρχισε να κτίζεται το 1785 και ολοκληρώθηκε τη χρονιά που γεννήθηκε ο Κανάρης (1793). Καταστράφηκε το 1824, με την Καταστροφή των Ψαρών και ανακαινίστηκε το 1863, όταν οι Ψαριανοί άρχισαν να επιστρέφουν στο νησί τους. Έχει διαστάσεις 28Χ14Χ24 και διαθέτει 67 παράθυρα και 8 πόρτες. Τα μάρμαρα του Ναού προέρχονται από τα τα τα Θυμιανά της Χίου, από τη Θεσσαλία και από τη Μάλτα. Αξίζει να ανέβει κανείς τα 60 σκαλοπάτια και να επισκεφτεί την εκκλησία που προσκύνησε ο Κανάρης πριν ξεκινήσει για το μεγάλο κατόρθωμά του.

Μοναστήρι της Παναγίας (1780), Ο Ναός είναι τύπου τετρακιόνιος, με τρούλο και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Μέσα στο Ναό υπάρχουν δυο παρεκκλήσια, του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και του Συμεών, του Νέου Θεολόγου.

Στην αυλή θα δείτε το Ναό της Αγίας Τριάδας, κελιά, βοηθητικούς χώρους και στην είσοδο της Μονής ένα αλώνι. Διαθέτει βιβλιοθήκη με σπάνια χειρόγραφα και ιερατικά βιβλία τυπωμένα στη Βενετία και στη Μόσχα. Βρίσκεται πίσω από το βουνό του Προφήτη Ηλία, περίπου 10 km από τη Χώρα και η πρόσβαση γίνεται από το μοναδικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο του νησιού. Ανοίγει μόνο το ΣΚ και αξίζει να έρθετε εδώ για να θαυμάσετε την καταπληκτική θέα προς το Αιγαίο.

Προτομή του Κωνσταντίνου Κανάρη (1793-1877), Στη θέση που βρισκόταν το σπίτι του, κάτω από τον Άγιο Νικόλαο. Ο Κανάρης γεννήθηκε το 1793 στα Ψαρά όπου και μεγάλωσε. Τον Ιούνιο του 1822, μετά την Καταστροφή της Χίου, ο Κανάρης μαζί με τον Πιπίνο, έβαλαν μπουρλότο και ανατίναξαν την τουρκική ναυαρχίδα του Καρά Αλή. Αυτό βοήθησε πολύ την Ελληνική Επανάσταση και ο Κανάρης αντιμετωπίστηκε ως ήρωας.

Κονάκι (1810) Το Ναυτικό Επιμελητήριο που ίδρυσε το 1810 ο Ναύαρχος από τα Ψαρά, Νικ. Αποστόλης (1770- 1828). Από το 1824 -1912 οι Τούρκοι το χρησιμοποιούσαν ως Διοικητήριο (Κονάκι). Στη συνέχεια έγινε το 1^ο Δημοτικό Σχολείο, το «Παλαιό Σχολείο», για τους ντόπιους.

Φάρος (1909), Βρίσκεται στα ΝΑ. του νησιού, σε απόσταση 200 μ. από το ακρωτήρι Άγιος Γεώργιος. Πρόκειται για κτίσμα και κυκλικό πύργο, ύψους 14,5 μ. Είναι επισκέψιμος και μπορείτε να δείτε το μηχανισμό του Φάρου, με τη λυχνία και να βγάλετε φωτογραφίες από τον εξώστη.

Σπητάλια, Κτίσματα δίπλα στην θάλασσα, κοντά στον οικισμό, γνωστά ως τα παλιά λοιμοκαθαρτήρια (από τη λέξη hospital = νοσοκομείο). Εδώ παρέμεναν για ένα διάστημα οι Ψαριανοί, όταν γυρνούσαν στο νησί από τα ταξίδια τους, για παρακολούθηση μήπως τους εκδηλωθεί κάποια μεταδοτική αρρώστια.

Αποτελούνται από 5 δωμάτια, τα οποία είναι πετρόκτιστα, λιτά, με θολωτές σκεπές και τζάκι σε κάθε χώρο. Το 1976 ο Ε.Ο.Τ. ανέθεσε στον γνωστό αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη, την ανακαίνισή των παλιών κτισμάτων. Σήμερα λειτουργούν ως εστιατόριο, το «Σπιτάλια».

Μυκηναϊκοί Τάφοι (1300-1190 π.Χ.), αρχαία νεκρόπολη και μυκηναϊκός οικισμός που βρίσκονται στη θέση «Αρχοντίκι», εκτός της Χώρας.

Βραχονησίδα Δασκαλειό,, νότια από την περιοχή «Αρχοντίκι», πρόσβαση μόνο με δικό σας σκάφος.

Νησάκι Αϊ-Νικολάκι,, απέναντι από το Δασκαλειό με ομώνυμο ξωκλήσι. Στο δάπεδο της εκκλησίας διακρίνονται ίχνη αίματος που μαρτυρούν ότι κάποιος αφανής ήρωας έχασε τη ζωή του εδώ κατά την πολιορκία του νησιού. Πρόσβαση μόνο με δικό σας σκάφος.

Μονή Ζωοδόχου Πηγής, Ξεχωρίζει το τέμπλο με τις αγιογραφίες του Χιώτη αγιογράφου Γ. Λούρου, ο οποίος χρησιμοποίησε σχέδια από τα κεντήματα των ντόπιων νοικοκυρών.

Περιοχές Αχλαδόκαμπος & Βουρλιές, οι περιοχές με τα περισσότερα ξωκλήσια του νησιού, περίπου 67, τα οποία ανήκουν στην ενορία αλλά συντηρούνται από τους κατοίκους.

Παναγία Βατούσαινα, Θεωρείται ο παλιότερος Ναός των Ψαρών και βρίσκεται Β. του νησιού, σε απόμερο σημείο. Είναι μονόχωρος, ορθογώνιος, με τρούλο και νάρθηκα καλυμμένος με σταυροθόλιο. Σύμφωνα με επιγραφή ο Ναός ανακαινίσθηκε στις 10 Ιουνίου 1808.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ & ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

Μνήμη του Ολοκαυτώματος των Ψαρών (στο τέλος Ιουνίου) γίνεται πανηγυρικός εσπερινός, στη Μαύρη Ράχη, στην εκκλησία της Αγίας Άννας – Αγίου Ιωάννη, τρισάγιο στο Μνημείο των Πεσόντων, απαγγελία ποιήματος – προσκλητήριο νεκρών και ρίψη στεφάνου στον τόπο της θυσίας.
Βαρβάκεια (Ιούλιος) Ο Ιωάννης Βαρβάκης ήταν ένας πλούσιος έμπορος χαβιαριού, που γεννήθηκε στα Ψαρά (1747) και έχει ανακηρυχτεί Εθνικός Ευεργέτης. Ο Βαρβάκης πέθανε το 1825 και άφησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στο ελληνικό κράτος για κοινωφελείς σκοπούς, με ποιο γνωστά κτίρια η Βαρβάκειος Σχολή και η Βαρβάκειος Αγορά, στην Αθήνα. Η ταινία «Ο Θεός αγαπάει το Χαβιάρι» (2012) του Γ. Σμαραγδή αναφέρεται στην ιστορία του Βαρβάκη. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, έκθεση βιβλίου, έκθεση αγροτικών προϊόντων κλπ.
Έθιμο της Καθόδου της Εικόνας της Παναγίας, (31 Ιουλίου) Είναι το ωραιότερο έθιμο του νησιού, όπου γίνεται η Κάθοδος της Εικόνας της Κοιμήσης της Θεοτόκου, από το Μοναστήρι προς το Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. Γίνεται νυχτερινή πορεία που ξεκινάει ακριβώς στις 12 τα μεσάνυκτα, από τη Χώρα, με κατεύθυνση το Μοναστήρι. Μετά από 3 ώρες πορείας, οι κάτοικοι φτάνουν στο Μοναστήρι όπου περιμένουν να ξημερώσει. Μόλις ξημερώσει παίρνουν την Ιερή Εικόνα και επιστρέφουν πίσω στη Χώρα, στο Ναό της Μεταμόρφωσης. Η Εικόνα παραμένει στο Ναό μέχρι τις 6 Αυγούστου, που είναι και η γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και μετά από περιήγηση στα σπίτια του οικισμού, επιστρέφει πίσω στο Μοναστήρι.
Γιορτή του Ψαρά, (Ιούλιος) Στο νησάκι Αϊ Νικολάκι, στη γιορτή των Αγίων Αποστόλων όπου γίνεται πανηγύρι με προσφορά ούζου και ψαρομεζέδων.
Πανηγύρι Κοίμησης της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) & Έθιμο Αλωνιού (14 Αυγούστου). Στις 14 Αυγούστου, παραμονή της Παναγίας, στο αλώνι έξω από το Μοναστήρι, αναβιώνει το «Έθιμο του Αλωνιού», με την προσφορά δωρεάν μεζέδων στους επισκέπτες. Η Μονή προσφέρει στους προσκυνητές που νηστεύουν, ρεβίθια.

Αθλητικές & Πολιτιστικές Εκδηλώσεις, (Αύγουστος) Γίνονται στην παραλία Κατσούνης και περιλαμβάνουν αγώνες beach volley, ποδοσφαίρου, ποδηλασίας και τσουβαλοδρομίας.
Καλοκαιρινός Χορός, (15 Αυγούστου), με χορό και τραγούδι
Αστρονομία στον Αρχαιολογικό Χώρο «Αρχοντίκι», (στην πανσέληνο του Αυγούστου) Περιλαμβάνει ξενάγηση στον Αρχαιολογικό Χώρο, ομιλία για την ιστορία της Αστρονομίας στην αρχαιότητα, παρακολούθηση της Σελήνης με τηλεσκόπια και συναυλία ελληνικού τραγουδιού.

ΔΙΑΜΟΝΗ & ΦΑΓΗΤΟ

ΕΝΑΛΙΟΝ, τηλ. : 22740 61334, 6936467925, 4 δωμάτια
ΚΑΤΩ ΓΙΑΛΟΣ, τηλ. : 22740 61178, 694575532, 5 δωμάτια, katoyialos.gr
PSARA STUDIO, τηλ. : 22740 61180, 6977589804, 15 δωμάτια και στο ισόγειο υπάρχει η καφετέρια «Γραικικό», (τηλ. :22740 61386)
«Σπιτάλια», φαγητό – ποτό, στο παλιό λοιμοκαθαρτήριο, λίγο πιο έξω από τον οικισμό.

«Altabaran», για φαγητό, Μαύρη Ράχη
«Ηλιοβασίλεμα», καφέ-φαγητό, παραλία του Πέρα Γιαλού

Εκτός από τα παραπάνω καταλύματα, υπάρχουν μερικά ακόμα ενοικιαζόμενα δωμάτια, για τα οποία θα πρέπει να απευθυνθείτε στο Δήμο Ψαρών και στο πρακτορείο Psara Travel, www.psaratravel.gr, τηλ. : 22740 61351

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Η πρόσβαση στο νησί γίνεται από το λιμάνι του Πειραιά, με το πλοίο Blue Star Ferries (www.hellenicseaweavs.gr). Επίσης υπάρχει το πλοίο Psara Glory (παίρνει και αυτοκίνητα), το οποίο κάνει καθημερινά το δρομολόγιο Χίος (Βολισσός) – Ψαρά. Αν επιθυμείτε να κάνετε μονοήμερη εκδρομή στα Ψαρά από τη Χίο, τότε το ferry Psara Glory, σας αφήνει στα Ψαρά στις 10.30 και σας παίρνει, από τα Ψαρά για Χίο, στις 18.30.

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΩΝ- ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ

Στις 16 Ιουνίου 1824, ο τουρκικός στόλος έφτασε στις ακτές των Ψαρών. 21 Ιουνίου 1824, Σάββατο, τουρκικά πλοία προσεγγίζουν το απότομο ακρωτήρι Μαρκάκη, σφάζοντας 3.000 κατοίκους που προσπάθησαν να τους εμποδίσουν να εισβάλουν στο νησί. Οι Τούρκοι, μη βρίσκοντας αντίσταση, έφτασαν μέχρι το Ναό του Αγίου Νικολάου όπου αφού έσφαξαν όσους είχαν καταφύγει εκεί, στη συνέχεια λεηλάτησαν την εκκλησία και μετά την έκαψαν. Το ίδιο έκαναν και στο Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. 22 Ιουνίου 1824, Κυριακή, οι Τούρκοι επιχειρούν να καταλάβουν τη χερσόνησο στο Παλαιόκατρο, εκεί που οι λιγοστοί κάτοικοι που γλιτώσει τη σφαγή (περίπου 120 άτομα) είχαν στήσει οχυρό, με κανόνια και πυριτιδαποθήκη. Ο Αντ. Βρατσάνος, ως επικεφαλής της ομάδας των Ψαριανών, όταν είδε ότι η μάχη με τον εχθρό ήταν μάταιη, έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη με αποτέλεσμα να ανατιναχθούν όλοι. Η περιοχή αυτή ονομάστηκε Μαύρη Ράχη.

Χαρακτηριστικό είναι το επίγραμμα του Διονύσιου Σολωμού, «Η καταστροφή των Ψαρών» (1825) :

«Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
Περπατώντας η Δόξα μονάχη
Μελετά τα λαμπρά παλικάρια
Και στην κόμη στεφάνι φορεί
Γεναμένο από λίγα χορτάρια
Που είχαν μείνει στην έρημη γη».