Περιήγηση στις Βυζαντινές Εκκλησίες του ιστορικού κέντρου της Αθήνας
ΠΑΛΑΙΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ
Δίπλα στη μεγάλη εκκλησία της Μητρόπολης των Αθηνών υπάρχει μια μικρότερη εκκλησία η οποία κτίστηκε τον 12ο αι. και είναι αφιερωμένη στην Παναγία τη Γοργοεπήκο και στον Άγιο Ελευθέριο. Στην πρόσοψη υπάρχει ζωφόρος από μνημείο του 4ου αι. και απεικονίζει επίσημες αττικές εορτές. Αρχικά υπήρξε η έδρα της Ορθόδοξης Επισκοπής, όταν οι επίτροποι εκδιώχθηκαν από τον Παρθενώνα, αρχικά από τους Φράγκους και αργότερα από τους Τούρκους. Από το 1839 έως το 1842 χρησιμοποιήθηκε ως βιβλιοθήκη.
Η νέα μητρόπολη που βρίσκεται δίπλα κτίστηκε μεταξύ του 1842 και του 1862 και αποτελεί τον καθεδρικό ναό της Αθήνας. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με τρούλο που συνδυάζει βυζαντινά και μεταβυζαντινά στοιχεία.
ΚΑΠΝΙΚΑΡΕΑ (ΕΡΜΟΥ)
Βυζαντινή εκκλησία σταυροειδούς τύπου με τρούλο, αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου. Το αρχικό κτίσμα χρονολογείται από τον 11ο αι. αλλά αποπερατώθηκε τον 13ο αι. Κατά καιρούς είχε διάφορα ονόματα όπως Καμουχαρέα, Χρυσοκαμουχαριώτισσα, Παναγία της Βασιλοπούλας, Παναγία Πρένζα (Πρίγκιπα).
Κατά το έτος 1834 , έτος κατασκευής της οδού Ερμού, τέθηκε το θέμα μεταφοράς της εκκλησίας ή κατεδάφισής της αλλά τελικά σώθηκε και παραμένει μέχρι τώρα στην αρχική της θέση χάρη στον Λουδοβίκο της Βαυαρίας, πατέρα του Βασιλιά Όθωνα και τον Νεόφυτο Μεταξά Μητροπολίτη Αθηνών, Επίσκοπο του Ταλαντίου.
ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ (ΠΛΑΚΑ)
Χτίστηκε το δεύτερο τέταρτο του 11ο αι. πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού της θεάς Αρτέμης και είναι τύπου σταυροειδής εγγεγραμμένος, τετρακιόνιος. Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στην προστάτιδα του Σινά Αγία Αικατερίνη αλλά είναι τρισυπόστατη . Το δεξιό παρεκκλήσι είναι αφιερωμένο στον Αγιο Αντώνιο και το αριστερό στην Αγία Σοφία. Βρίσκεται στο μέσον μιας μικρής ομώνυμης πλατείας, εντός της οποίας υπάρχουν ερείπια ρωμαϊκού μνημείου.
Πλησίον της πλατείας συναντάμε το μνημείο του Λυσικράτη. Στην αρχαία Αθήνα, οι θεατρικές παραστάσεις στο θέατρο Διονύσου επιχορηγούνταν από εύπορους πολίτες. Ο χορηγός της καλύτερης παράστασης κέρδιζε βραβείο. Όταν ο εύπορος Λυσικράτης κέρδισε το βραβείο (334 π.Χ.) αποφάσισε να κατασκευάσει ένα μνημείο που θα το στέγαζε, το οποίο δεσπόζει μέχρι σήμερα, στην πλατεία Λυσικράτους. Εδώ εκκλησιαζόταν ο Στρατηγός Μακρυγιάννης καθώς κατοικούσε κοντά.
Οδός Χαιρεφώντος, Λυσικράτους, Γαλανού και Γκούρα.
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΑΓΚΑΒΑΣ (ΑΝΑΦΙΩΤΙΚΑ ΠΛΑΚΑ)
Οικοδομήθηκε τον 11ο αι. και αποτελούσε μέρος του παλατιού της οικογένειας Ραγκαβά, μέλος της οποίας υπήρξε ο Μιχαήλ ο Α’ , αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Την εποχή αυτή επειδή όλη η περιοχή ονομαζόταν Ραγκαβά, η εκκλησία ονομάστηκε έτσι.
ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ (ΠΛΑΚΑ)
Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ερωτόκριτου και Ερεχθέως και αποτελεί παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά. O ναός κτίστηκε στα τέλη του 11ου αρχές του 12ου αι και είναι δικιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο Αθηναϊκού τύπου’. Κοντά στο ναό λέγεται ότι είχαν τοποθετηθεί τα δυο κανόνια που κατέστρεψαν το 1687 τον Παρθενώνα, κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Μοροζίνη.
ΣΩΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΚΟΤΤΑΚΗ (ΠΛΑΚΑ)
Η εκκλησία αυτή βρίσκεται στην οδό Κυδαθηναίων, Σωτήρος και Δράκου, απέναντι από το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Κτίστηκε στις αρχές του 11ο και είναι τύπου τρίλιτη, καμαροσκέπαστη βασιλική με τρούλο. Είναι γνωστή ως Αγία Σωτήρα καθώς αρχικά ήταν αφιερωμένη στη Σωτήρα Παναγία ενώ από το 1847 έως το 1855 λειτουργούσε ως ρωσική εκκλησία. Εορτάζει στις 6 Αυγούστου, Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Είναι τρισυπόστατη με δυο παρεκκλήσια, το δεξιό είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο και το αριστερό στον Άγιο Δημήτριο. Η προσωνυμία Κοττάκη οφείλεται στην οικογένεια που ανήγειρε το ναό. Εκτός από το θαυμάσιο τέμπλο, έργο του Δ. Πελεκάση, στο μικρό κήπο του ναού σώζεται η μαρμάρινη κρήνη του 17ου αι.
Ενοριακός ναός τηλέφωνο : 210-3224633
ΜΕΤΟΧΙ ΠΑΝΑΓΙΟΥ ΤΑΦΟΥ (ΑΝΑΦΙΩΤΙΚΑ)
Μικρό μοναστήρι, τύπου μονόκλιτη βασιλική, στην οδό Ερεχθέως. Αποτελεί έδρα της Εξαρχείας του Παναγίου Τάφου της Ιερουσαλήμ και είναι αφιερωμένο στους Αγίους Αναργύρους.
Χρονολογικά τοποθετείται στον 17ο αι. στη θέση όπου κατά την αρχαιότητα υπήρχε ναός της θεάς Αφροδίτης. το κωδονοστάσιο που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της στέγης, από λευκό μάρμαρο είναι μεταγενέστερο. Αποτελούσε το καθολικό μονής που ιδρύθηκε το 1651 από τον ιερέα Δημήτριο Κολοκύνθη, πλούσιο γόνο γνωστής Αθηναϊκής οικογένειας, στον οποίο ανήκε η έκταση. Το μοναστήρι αρχικά ήταν γυναικείο και μετά αντρικό. Ερημώθηκε το 1687 με την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Ιταλό ναύαρχο Μοροζίνι και το 1760 αγοράστηκε από τον τότε έξαρχο του Πανάγιου Τάφου στην Αθήνα αρχιμανδρίτη Ιάκωβο και αποτέλεσε την Εξαρχεία. Σήμερα μπορεί να δει κανείς μια σειρά από τα κελιά της παλαιάς μονής ένα πηγάδι και ένα παλαιό φανάρι γκαζιού που φώτιζε τους δρόμους της πόλης. Στο μοναστήρι αυτό κάθε Πάσχα υποδέχονται το Άγιο Φως από τον Πανάγιο Τάφο των Ιεροσολύμων με ιδιαίτερες τιμές.
Ερεχθέως 18, Πλάκα, τηλέφωνο : 2103225810
ΠΑΝΑΓΙΑ ΧΡΥΣΟΚΑΣΤΡΙΩΤΙΣΣΑ (ΑΝΑΦΙΩΤΙΚΑ)
Βρίσκεται στην οδό Θρασυβούλου 9 και Αλιμπέρτη στην Πλάκα. Ο ναός κτίστηκε τον 12ο αι. στη θέση πιθανώς αρχαίου ναού αφιερωμένο στη θεά Εστία και είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική. Το όνομά της δεν είναι γνωστό ακριβώς από πού προέρχεται. Μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Φράγκους το 1204, μεταφέρθηκε εδώ από τον Παρθενώνα η εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας ή Καστριώτισσας, από τη θέση της κάτω από την Ακρόπολη (Κάστρο) ή Χρυσοκαστριώτισσας. Εορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Τηλέφωνο ναού : 210-3250322
ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ ΤΟΥ ΣΟΛΑΚΗ (ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ)
Ο ναός βρίσκεται εντός της Αρχαίας Αγοράς στην περιοχή ανασκαφών. Είναι μια από τις παλαιότερες εκκλησίες της Αθήνας και οικοδομήθηκε το 1000-1025 μΧ πάνω στα ερείπια ρωμαϊκού νυμφαίου του 2ου αι. Το 1950 μετά από αναστήλωση απέκτησε την αρχική της μορφή.
ΠΑΝΤΑΝΑΣΣΑ (ΠΛ. ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙΟΥ)
Τρίκλιτη βασιλική του 10ου αι. Ανήκε στο μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου από το οποίο πήρε το όνομά της όλη η περιοχή. Παλαιότερα ήταν μετόχι της Μονής Καισαριανής.
ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΟΥΜΠΑΡΔΙΑΡΗΣ ή ΜΠΟΜΠΑΡΔΙΑΡΗΣ (ΛΟΦΟΣ ΦΙΛΟΠΑΠΠΟΥ)
Εκκλησία του 16 αι. με σωζόμενες μεταβυζαντινές τοιχογραφίες. Ανήκει στον τύπο μονόκλιτη, θολωτή βασιλική. Το όνομα Λουμπαρδιάρης το πήρε από το μεγάλο κανόνι που βρισκόταν στα Προπύλαια της Ακρόπολης (Λουμπάρδα). Σύμφωνα με τη παράδοση, την παραμονή της εορτής του Άγιου Δημητρίου, ο Τούρκος Φρούραρχος Γιουσούφ Αγά έστρεψε το μεγάλο κανόνι από την Ακρόπολη προς τους πιστούς, που εκείνη την ώρα βρίσκονταν στην εκκλησία και προσπάθησε να τους σκοτώσει αλλά ο Άγιος τους έσωσε. Βρίσκεται στην οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αποστόλου Παύλου, στο λόφο Φιλοππάπου. Διασχίζοντας τον πλακόστρωτο δρόμο με τα εντυπωσιακά παγκάκια, έργο του αρχιτέκτονα Δ. Πικιώνη, μέσα από μια κατάφυτη περιοχή φτάνεις στο εκκλησάκι. Λόγω της ειδυλλιακής τοποθεσίας το εκκλησάκι ενδύκειται για γάμους και βαπτίσεις.
ΑΓΙΟΙ ΑΣΩΜΑΤΟΙ (ΘΗΣΕΙΟ)
Εκκλησία σταυροειδούς μορφής του 11ου αι.
