Translation

Ξάνθη, Έθιμα Αποκριάς

Ελλάδα Θράκη Μακεδονία

ΙΣΤΟΡΙΑ


Η ιστορία του «Ξανθιώτικου Καρναβαλιού» ξεκινάει από πολύ παλιά. Στην αστική Ξάνθη του 1926 ιδρύεται το «κομιτάτο Απόκρεω», με τις καρναβαλικές στολές να ετοιμάζονται στα μοδιστράδικα της εποχής. Το 1927 υπάρχουν αναφορές στις Ξανθιώτικες Αποκριές που γίνονται υπό τη μορφή βεγγέρας με κυρίαρχους τους απάχηδες, τις καντάδες, τα παϊτόνια και τα κρινολίνα.

Load WordPress Sites in as fast as 37ms!

Το 1928 ο καπνέμπορος και κοσμοπολίτης Ξανθιώτης, Ανάργυρος Σιγάλας, εμπνέεται και δημιουργεί το μεγάλο «Καρναβάλι της Ξάνθης», διαθέτοντας ένα σημαντικό χρηματικό ποσό. Ο Ανάργυρος Σιγάλας συνδέεται με τη βιομηχανία καπνών «Σιγάλα», όπου οι φίρμες των τσιγάρων «Ρίτα», «Μακεδονικά», «Όξιλαρ» κλπ αποτέλεσαν σταθμό στην ιστορία των ελληνικών τσιγάρων.

Τόπος γλεντιού και συγκέντρωσης των καρναβαλιστών της Παλιάς Ξάνθης, η σημερινή οδός Ορφέως, που τότε λεγότανε «στου Μόνου το καφενείο», (Ορφέως 17). Επειδή επί Τουρκοκρατίας δεν υπήρχαν ονομασίες οδών, οι περιοχές και οι θέσεις στην πόλη αναφέρονταν με τις διάφορες υπηρεσίες που παρείχαν (Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Ξάνθης).

Τα καρναβάλια περιφέρονταν γύρω από το Μπαλούκ-Παζάρ, την παλιά ιχθυαγορά, στα λουτρά Κιουρκτσή μέχρι τη σημερινή ταβέρνα, «Η παληά Ξάνθη». Όλες τις μέρες της Αποκριάς κυκλοφορούσαν ντυμένοι καρναβάλια.

The Ultimate Managed Hosting Platform

Την Καθαρά Δευτέρα, άλλοι μεταμφιεσμένοι και άλλοι μόνο μουτζουρωμένοι στο πρόσωπο, πάνω σε κάρα, χορεύανε και τραγουδούσαν πετώντας χαρτοπόλεμο. Μαζί με τον χαρτοπόλεμο αδειάζανε στους δρόμους ότι παράγει η γη, σακιά γεμάτα με δημητριακά και όσπρια. Από τα κάρα πετούσαν στο δρόμο σιτάρι, φακές, φασόλια κ.ά. για να δείξουν την αφθονία και τη γονιμότητα της φύσης. Στο τέλος του γλεντιού, ο κεντρικός δρόμος της πόλης ήταν γεμάτος, από άκρη σε άκρη, με σπόρους.

Το 1966 μια ομάδα Ξανθιωτών, με το όνομα Τοπική Επιτροπή Τουρισμού κηρύσσει την έναρξη ενός οργανωμένου θεσμού με το όνομα «Αποκριάτικες Εορτές». Η ομάδα αυτή, με σημείο αναφοράς το αστικό παρελθόν της πόλης, προσπάθησε να αναβιώσει τα παλιά έθιμα της περιοχής, του «παραδοσιακού» πολιτισμού της Θράκης. Σύμφωνα με το μύθο, στη Θράκη γεννήθηκε ο Ορφέας και από μικρός έδειξε την αγάπη του για τη μουσική και την δεξιοτεχνία του στη λύρα. Ο Ορφέας συμβολίζει το θεό Ήλιο, τον ζωοδότη θεό για όλα τα όντα και συνδέεται  με τα Ορφικά Μυστήρια.  Αυτά τα αρχαία κατάλοιπα, συνδυαζόμενα με το χρώμα της Θράκης και την ιδιοσυγκρασία των κατοίκων, έδωσαν αφορμές για νέες γιορτές.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 οι γιορτές μετονομάζονται σε «Θρακικές Λαογραφικές Εορτές» και αποτέλεσαν το πλαίσιο μιας πιο οργανωμένης λειτουργίας του θεσμού.

Το 1991 προστίθεται επίσημα ο όρος «Ξανθιώτικο Καρναβάλι», προσδιορισμός που διατηρείται μέχρι σήμερα. Το Καρναβάλι της Ξάνθης αποτελεί και θεσμικά πλέον, ένα από τα κορυφαία γεγονότα πολιτιστικού χαρακτήρα σε ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα.

ΤΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ

Το όνομα Φεβρουάριος προέρχεται από το λατινικό ρήμα februare που σημαίνει καθαρίζω, εξαγνίζω. Ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των καθαρμών, του γόνιμου θανάτου που σηματοδοτεί το τέλος του Χειμώνα και την αναγέννηση του ανθρώπου και της φύσης, με τον ερχομό της Άνοιξης.

Οι Απόκριες δεν είναι άλλο από τη διακωμώδηση του «θανάτου», με σκοπό την κάθαρση.

Τα έθιμα που κυριαρχούν κατά τις ημέρες της Αποκριάς είναι :

  • Καθαρμοί, άναμμα και σβήσιμο τελετουργικής φωτιάς, η «Τζάρους». Ο «Τζάρος» ή η «Τζάρους» κατά τους κατοίκους της Ανατολικής Θράκης, ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια που είχαν ανάψει. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς ανάβανε μια μεγάλη φωτιά, στο κέντρο κάποιας αλάνας, πλατείας ή σε λόφο και πηδούσαν από πάνω για να μην έχουν «ψύλλι», δηλαδή ψύλλους το καλοκαίρι. Το έθιμο αυτό το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης και αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κατοίκους του ομώνυμου συνοικισμού, ο οποίος βρίσκεται κοντά στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου της Ξάνθης.
  • Ενθρόνιση και κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου (σύμβολο του παλιού χρόνου, του Χειμώνα).
  • Τελετουργικά της μεταμφίεσης, της μάσκας, της μεταμόρφωσης του σώματος και της παραμόρφωσής του (όπως οι καμπούρηδες – γελωτοποιοί), δρώμενα και μιμοδράματα (κουρελήδων, κουδουνοφόρων που εισβάλλουν και αναστατώνουν με τον εκκωφαντικό θόρυβο και τα πειράγματα τους τον πολιτισμένο κόσμο). Γίνονται αναπαραστάσεις  και παρωδίες γάμου και κηδείας, θανάτου και νεκρανάστασης. Μέσα από τις μεταμφιέσεις επιδιώκεται η αντιστροφή της τάξης και της κοινωνικής ιεραρχίας π.χ. οι άντρες γίνονται γυναίκες, οι ζητιάνοι γίνονται βασιλιάδες, οι μωροί σοφοί, οι φτωχοί πλούσιοι κλπ
  • Πλουσιοπάροχα γλέντια με μέθη, κραιπάλη, ξέφρενους χορούς, σκωπτικούς διαλόγους, ανταλλαγή πειραγμάτων. Με το ποτό και το μεθύσι επιτυγχάνεται η απελευθέρωση του ανθρώπου π.χ. αθυροστομία, σάτιρα.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

Δήμος Ξάνθης, Κέντρο Πολιτισμού, Τμήμα Πολιτιστικών Εκδηλώσεων, τηλ. : 2541073640

www.cityofxanthi.gr

www.carnivalfxanthi.gr

www.fex.gr

Studio HiFi Diapason

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *