Φρούριο Αιγοσθένων ή Κάστρο Πόρτο Γερμενού

Το Φρούριο των Αιγοσθένων κτίστηκε στο β΄ μισό του 4^ου αι. π.Χ, περιλαμβάνει την Ακρόπολη, τον Περίβολο με τους Πύργους και τα Μακρά Τείχη, που φτάνουν μέχρι τη θάλασσα. Κατασκευάστηκε από τους Αθηναίους, κατά τη διάρκεια της αθηναϊκής κυριαρχίας στη Βοιωτία (458-447 π.Χ.) καθώς τα Αιγόσθενα λόγω της στρατηγικής τους θέσης, αποτελούσαν ορμητήριο προς τον Κορινθιακό Κόλπο.

Στο Φρούριο έχουν βρεθεί ίχνη πιθανότητα από Πελασγικά Τείχη. Κάτω από την Ακρόπολη του Φρουρίου βρίσκεται το Ιερό του Μελάμποδα ή «Μελαμπόδειον». Ο Μελάμποδας, γιός του Αμυθάονα, ήταν ξακουστός μάντης και θεραπευτής. Έδινε στους ασθενείς του να πιουν γάλα κατσίκας επειδή αυτές έτρωγαν τον Ελλέβορο, ένα φαρμακευτικό φυτό που αφθονούσε στην περιοχή. Σε αρχαίο νόμισμα των Αιγοσθένων εικονίζεται ο Μελάμποδας, νήπιο, να θηλάζει μια κατσίκα. Η λέξη Αιγόσθενα είναι σύνθετη, από το «αίξ» (κατσίκα) και το «σθένος» (δύναμη). Επίσης «αίξ», πληθυντικός «αίγες» σημαίνει μεγάλα κύματα (π.χ. αιγιαλός). Άρα Αιγόσθενα σημαίνει ο τόπος που δίνει δύναμη και υγεία (από το γάλα της κατσίκας) ή ο τόπος με τα μεγάλα κύματα (κυρίως όταν πνέει ο δυτικός άνεμος). Η κατοίκηση στην περιοχή συνεχίστηκε και κατά τους Παλαιοχριστιανικούς Χρόνους όπως αποδεικνύεται από τα ερείπια της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (5^ος αι. μ.Χ.), που βρίσκονται στη θέση του σημερινού Ναός της Αγίας Άννας.

Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική, ήταν ένα μεγαλόπρεπο οικοδόμημα, με πέντε κλίτη, που ανακαλύφθηκε τυχαία από τον αρχαιολόγο κ. Ορλάνδο (1954). Κατά τη Μεταβυζαντινή Περίοδο, εντός της Ακρόπολης, αναπτύχθηκε Μοναστήρι, με διώροφα Κελιά και Καθολικό, το σημερινό Ναός του Αγίου Γεωργίου.

Η Ακρόπολη είναι κτισμένη σε χαμηλό λόφο, σε απόσταση 450 μ. από τη θάλασσα. Ο Περίβολος έχει διαστάσεις 190 Χ 80 μ., με την ανατολική πλευρά να σώζεται σε μεγάλο ύψος.  Περιλαμβάνει το ΝΑ Πύργο (επισκέψιμος), το ΒΑ Πύργο (υπό συντήρηση), τα Μεσοπύργια, τα Κελιά που εφάπτονται στον Περίβολο (έχει καταρρεύσει ο 2^ος όροφος των κελιών) και την Κυρία Είσοδο. Οι Πύργοι επικοινωνούσαν μεταξύ τους μέσω ενός διαδρόμου που υπήρχε ανάμεσα στα Μεσοπύργια.

ΝΑ ΠΥΡΓΟΣ – ΜΕΣΟΠΥΡΓΙΟ

ΒΑ ΠΥΡΓΟΣ (ΥΠΟ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ)

ΚΥΡΙΑ ΕΙΣΟΔΟΣ

Τα Μακρά Τείχη, με 7 Πύργους και 2 Πύλες, εντός των οποίων είχε αναπτυχθεί η αρχαία πόλη των Αιγοσθένων, έφταναν μέχρι τη θάλασσα. Σήμερα σώζεται το βόρειο τμήμα τους, από την πλευρά που βρίσκεται ο Ναός της Αγίας Άννας. Το Φρούριο των Αιγοσθένων αποτελεί ένα από τα καλύτερα διατηρημένα αρχαία φρούρια στον ελλαδικό χώρο. Ο μεγάλος σεισμός στον Κορινθιακό Κόλπο, με επίκεντρο τις Αλκυονίδες (1981), επέφερε αρκετές βλάβες στο Φρούριο. Από το 2011 το Υπουργείο Πολιτισμού έχει ξεκινήσει εργασίες αναστήλωσης και αποκατάστασης του Φρουρίου, με συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΦΡΟΥΡΙΟ ΑΙΓΟΣΘΕΝΩΝ – ΝΑ ΠΥΡΓΟΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

Ο ΝΑ Πύργος αποτελεί τμήμα της Ακρόπολης του Φρουρίου. Κατά τη Βυζαντινή Περίοδο δέχτηκε μετασκευές και αργότερα χρησιμοποιήθηκε πιθανώς από τους μοναχούς της Μονής του Αγίου Γεωργίου. Συγκεκριμένα, το εσωτερικό του Πύργου διαιρέθηκε σε δύο ισοδύναμους επιμήκεις χώρους, με θόλους κυλινδρικής μορφής. Πριν το μεγάλο σεισμό (1981) ο Πύργος διατηρούσε ολόκληρη τη Ν. πλευρά. Μετά το σεισμό κατάρρευσε ένα μεγάλο μέρος του, κυρίως το ψηλότερο τμήμα του. Το 2011 ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης του ΝΑ Πύργου. Οι αρχαίοι λιθόπλινθοι που έλειπαν αντικαταστάθηκαν με νέους. Αρχικά περισυλλέχθηκαν οι λιθόπλινθοι που είχαν καταρρεύσει, μετά το σεισμό και έγινε ταυτοποίηση του υλικού (146 τεμ. λιθοπλίνθων). Στη συνέχεια αποσυναρμολογήθηκε το υπόλοιπο τμήμα του, μέχρι το κατώφλι, για να αντιμετωπιστούν οι πιθανές βλάβες του μνημείου (600 τεμ. λιθοπλίνθων). Ο ΝΑ Πύργος είναι ο ψηλότερος από όλους, τριώροφος, με ύψος 18 μ., τετραγωνικός με πλευρά πλάτους 9 μ. Έχει δίρριχτη στέγη, ξύλινη με κεραμίδια. Εσωτερικά τοποθετήθηκαν ξύλινα πατώματα, ξύλινα κουφώματα και μεταλλική σκάλα προς τους ορόφους. Στον τελευταίο όροφο υπάρχουν παράθυρα – καταπέλτες, τρία σε κάθε πλευρά.

Οι είσοδος του Πύργου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά. Η πρόσβαση γίνεται από το εσωτερικό του Φρουρίου με μεταλλική σκάλα. Αποτελεί σπουδαίο δείγμα της οχυρωματικής τέχνης. Είναι επισκέψιμος από 24 Νοεμβρίου 2018, κατόπιν ραντεβού, με ξενάγηση και δωρεάν είσοδο.

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΝΑ. ΠΥΡΓΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΦΡΟΥΡΙΟΥ

ΦΡΟΥΡΙΟ ΑΙΓΟΣΘΕΝΩΝ –  ΒΑ ΠΥΡΓΟΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

Ο ΒΑ Πύργος είναι λιγότερο εντυπωσιακός από τον ΝΑ Πύργο. Το 2013 ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης και στερέωσης.

ΦΡΟΥΡΙΟ ΑΙΓΟΣΘΕΝΩΝ – ΚΕΛΙΑ

Το Μοναστήρι αναπτύχθηκε κατά τη Μεταβυζαντινή Περίοδο, γύρω από το Ναό του Αγίου Γεωργίου που προϋπήρχε από τους Βυζαντινούς Χρόνους. Τα Κελιά, σε κάτοψη, ήταν σε μορφή «Γ», διώροφα. Σήμερα σώζονται μόνο πέντε, στο ισόγειο και βρίσκονται σε επαφή με την εσωτερική πλευρά του ανατολικού τείχους του Φρουρίου. Στην εσωτερική πλευρά των Κελιών υπάρχουν τοξοθυρίδες (πολύ μικρά παράθυρα).

Στο σημείο που εφάπτονται τα Κελιά, υπό γωνία, υπάρχει θολωτή αίθουσα με εγκατάσταση μύλου.

ΚΕΛΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ – Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΥΛΟΥ   

Τα Κελιά όπως και ο Ναός του Αγίου Γεωργίου είναι υπό κατάρρευση και σύντομα θα ξεκινήσουν οι εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης.

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ

ΒΟΡΕΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

ΝΟΤΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

Ο Ναός χωρίζεται σε Πρόναο ή Νάρθηκα, στον Κυρίως Ναό και το Ιερό Βήμα. Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου είναι βυζαντινός ναός, σύμφωνα με τοιχογραφία του Παντοκράτορα που αποκαλύφθηκε στον τρούλο. Η πιο πρόσφατη τοιχογραφία (17^ου )που υπήρχε στον τρούλο και κατέπεσε κατά το σεισμό (1981) αποκάλυψε την παλαιότερη του Παντοκράτορα. Η πρόσβαση στο Ναό του Αγίου Γεωργίου γίνεται από την κύρια είσοδο του Κάστρου. Αν έρχεστε με τα πόδια από τη θάλασσα θα φτάσετε αρχικά στο Ναό της Θεοτόκου ή Αγίας Άννας και στη συνέχεια θα ανηφορίσετε το μονοπάτι που οδηγεί στο Κάστρο. Ο Ναός της Θεοτόκου ή Ναός Αγίας Άννας είναι κτισμένος στη θέση της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής των Αιγοσθένων, στο σημερινό Πόρτο Γερμενό.

Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΟΠΩΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ

Σήμερα, τα ερείπια της πεντάκλιτης Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (5ος μ.Χ.) σώζονται στον περίβολο του Ναού της Αγίας Άννας.

Ο Ναός της Αγίας Άννας βρίσκεται εντός των τειχών της Κάτω Πόλης του Φρουρίου των Αιγοσθένων και χρονολογείται τον 11^ο αι. Ανήκει στον ελληνιστικό τύπο, με Νάρθηκα και προεξέχουσα ημικυκλική ασπίδα Ιερού. Έχει διαστάσεις 20 Χ 25 μ. και η τοιχοποιία αποτελείται από μεγάλες πέτρες και αρχαίο υλικό.

ΝΟΤΙΑ ΠΛΕΥΡΑ  ΤΟΥ ΝΑΟΥ

ΒΟΡΕΙΑ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

ΤΟ «ΒΟΡΕΙΟ ΜΑΚΡΟΝ ΤΕΙΧΟΣ» ΠΟΥ ΦΤΑΝΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

Το εσωτερικό του Ναού της Αγίας Άννας αποτελείται από Νάρθηκα ή Πρόναο, από τον Κυρίως Ναό και το Ιερό Βήμα. Οι τοιχογραφίες είναι πρόσφατες (1845) καθώς οι παλαιότερες έχουν σοβαντιστεί και δεν είναι εμφανείς.

Στο τέμπλο, πάνω από την Ωραία Πύλη υπάρχει η επιγραφή : «ΑΥΤΗ Η ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΙ ΟΙ ΕΙΣΕΛΕΥΣΟΝΤΑΙ» Η ίδια επιγραφή υπάρχει και στο τέμπλο του Ναού του Αγίου Γεωργίου του Κάστρου.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΝΝΑΣ

Η πρόσβαση στο Ναό μπορεί να γίνει είτε από τον κεντρικό δρόμο του Πόρτο Γερμενού, πριν φτάσετε στο χώρο στάθμευσης, είτε από τον  παραλιακό δρόμο, πριν φτάσετε στο εκκλησάκι του  Αγίου Νικολάου, είτε από το Κάστρο, κατηφορίζοντας το μονοπάτι προς τη θάλασσα, από το Ναό του Αγίου Γεωργίου.